امروز : پنج شنبه, ۱۳ اردیبهشت , ۱۴۰۳
- تبریک شعلههای روشنایی و زیبایی خلیج فارس
- مجلس باید در حوزه انرژی تغییر رویکرد داشته باشد
- البرز می تواند الگو و پیشرو در کشور برای مبارزه با قاچاق کالا و ارز باشد/استان البرز برای اجرای طرح های نوین ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز کشور، آماده است
- پیام تسلیت
- راه اندازی اتوبوس های برقی تحولی مهم در حمل ونقل شهری کشور است
- پیام قدردانی عزت الله مظفری به عنوان اهل قلم و رسانه از سپاه پاسداران برای پیروزی در عملیات وعده صادق
قلم، معجزه ای جاودان
«بیان دو گونه است: بیان زبان و بیان قلم. بیان زبان با زمان کهنه میشود و از بین میرود. ولی بیان قلم تا ابد باقی است.» (تفسیر مجمعالبیان-علامه طبرسی) دو دلیل برای انتخاب چهاردهم تیرماه به عنوان روز قلم وجود دارد. اولین دلیل، جشن تیرگان و به رسمیت شناختن کاتبان در زمان هوشنگ، (از پادشاهان […]
«بیان دو گونه است: بیان زبان و بیان قلم. بیان زبان با زمان کهنه میشود و از بین میرود. ولی بیان قلم تا ابد باقی است.» (تفسیر مجمعالبیان-علامه طبرسی)
دو دلیل برای انتخاب چهاردهم تیرماه به عنوان روز قلم وجود دارد. اولین دلیل، جشن تیرگان و به رسمیت شناختن کاتبان در زمان هوشنگ، (از پادشاهان پیشدادی) است و دلیل دوم روز سیارۀ عطارد یا همان تیر است که به عنوان کاتب ستارگان شناخته میشود.
جشن تیرگان و ستایش کاتبان
در تقویم پیشینیان، به غیر از ماههای سال، برای روزهای هر ماه نیز اسامی خاصی در نظر گرفته میشد که این نامها تشابه زیادی به نام ماههای سال داشت. به همین خاطر در هرماه سال، یکبار نام آن ماه با نام یکی از روزهای ماه یکی میشد. این یکی شدن اسم روز با اسم ماه برای پیشینیان ارزش فراوانی داشت و چنین روزهایی را مقدس شمرده و آن را جشن میگرفتند.
برای نمونه روز سیزدهم هر ماه را تیر مینامیدند و هروقت که به روز سیزدهم تیرماه میرسیدند، این روز را روز تیرگان میخواندند و آن را با مراسمهای آیینی جشن میگرفتند. یکی از آنها پاسداشت قلم بوده است. روایتهای بسیاری دربارۀ این روز وجود دارد. از جمله اینکه گفته میشود: آرش کمانگیر در همین روز (سیزدهم تیرماه) بود که به قلۀ دماوند رفت، تیر در چلۀ کمان گذاشت و به سمت توران پرتاب کرد. تیری که یک شبانهروز در راه بود تا در نهایت بر درخت گردویی نشست و مرز ایران و توران را مشخص کرد.
یا اینکه گفته میشود: در همین روز بود که هوشنگ، از پادشاهان پیشدادی، کاتبان را به رسمیت شناخت و به مردم دنیا دستور داد تا در روز جشن؛ لباس کاتبان را بپوشند و مقام آنان را عزیز دارند. (آثارالباقیه، ابوریحان بیرونی، فصل نه، عید تیرگان).
عُطارِد، کاتب ستارگان:
عُطارِد معروف است به کاتب ستارگان. در اشعار فارسی هم با نمونه های فراوانی روبه رو میشویم که عطارد را کاتب، انشاکننده یا نویسندۀ سیارات دانستهاند. ازجمله بیت زیر از دیوان حافظ شیرازی:
ای که انشای عطارد صفت شوکت توست
عقل کل چاکر طغراکش دیوان تو باد
(دیوان حافظ، غزل شماره ۱۰۸)
یا این بیت از غزلیات شمس:
عطارد را همی گفتم به فضل و فن شدی غره
قلم بشکن بیا بشنو پیام نیشکر باری
(غزلیات شمس، غزل شماره ٢۵٢۶)
اینکه چرا عطارد را کاتب ستارگان میدانستهاند، در ظاهر برمیگردد به نام دیگر این سیاره؛ عطارد را در گذشته به نام «تیر» نیز میشناختهاند و به همین خاطر روز تیرگان، یعنی همان شب سیزدهم تیرماه را روز مخصوص سیارۀ تیر (همان عطارد) مینامیدند این نامگذاری بیارتباط با جشن تیرگان و به رسمیت شناختن کاتبان به وسیلۀ هوشنگ هم نبوده است.
تاریخ نوشتن
تاریخ نوشتار، حداکثر به بیست هزار سال پیش باز می گردد و با محدود ساختن به نظام های نوشتاری مدوّن، رقمی حدود شش هزار سال پیش را نشان می دهد. این ارقام و آمارها فقط تخمینی است از سوی کاوشگران علمی، در صورتی که بدون شک پیشرفتی از سوی جوامع گوناگون، بدون کمک خط و زبان امکان پذیر نبوده است.
از جمله موادی که برای نوشتن به کار می رفته سنگ، چوب، پوست حیوانات، برگ درختان، استخوان، موم، ابریشم، پنبه و کاغذ را می توان نام برد. در طول تاریخ، نوشتن به دو صورت بوده است: یک دسته خطوطی را در برمی گرفت که با استفاده از ابزارهای تیز چون سوزن، چاقو و… نوشتاری، کنده کاری می شد. دسته دیگر خطوطی است که به وسیله قلم پر، قلم نی، قلم مو و… و با استفاده از جوهر بر سطح ماده نوشتاری ترسیم می گردید. نسخه برداری از نوشته ای بر سنگ یا فلز به طور منطقی، در نهایت به اختراع چاپ انجامید .
قلم چیست؟
قلم، زبان عقل و معرفت و احساس انسان ها و بیان کننده اندیشه و شخصیت صاحب آن است. قلم، زبان دوم انسان هاست. هویت، چیستی و قلمرو قلم بسیار گسترده تر از آن است که در بیان بگنجد. هرگونه رشد و پیشرفت، پیروزی و آرامش و معرفت و شناخت، ریشه در قلم دارد. تمدن ها، تجربه های تلخ و شیرین و علوم با نوشتن ماندگار می شوند.
هر کس می تواند قلمی را بین انگشتانش بفشرد و فرمانش دهد که بنگارد و هر آنچه را از مخیله صاحب انگشت تراوش می کند بنویسد. واقعیت ها و نهان ها را آشکار می کند و آشکارها را نهان. قلم معجزه ای جاودان است.
قلم مدرن
در آغاز قرن بیستم، کسی این تردید را به خود راه نمی داد که قلم و کاغذ را مهم ترین و مؤثرترین ابزار ذخیره سازی اطلاعات بداند، زیرا در آن زمان جوامع از نظر اقتصادی و فکری به جامعه های« کاغذ مدار» تبدیل شده بود اما پایه های این باور پس از چندی به لرزه درآمد و با ظهور رایانه، رشد سریع فناوری اطلاعات، تلویزیون، استفاده های گوناگون از میکرو فیلم، میکرو فیش و ابزارهای الکتریکی، برتری بی رقیب کاغذ و قلم سنتی، به طور جدی به مبارزه طلبیده شد.
همان طور که در طول تاریخ، شکل ظاهری قلم عوض می شده است، روز به روز همراه با صنعت رو به رشد نیز تغییر می کند. اگر چه هنوز کتابخانه های الکترونیکی و اداره های بدون کاغذ و قلم و جامعه های بدون کتاب نیامده است و شاید هرگز نیاید، ولی موقعیت ابزار و مواد نوشتنی از بنیاد دگرگون شده است. این دگرگونی در ظاهر قلم ها و نوشته ها، نه تنها از ارزش قلم و صاحبان آن نمی کاهد، بلکه به دلیل انتقال لحظه ای نوشته ها، هرآینه مسئولیت و وظیفه قلم را صدچندان می کند.
جایگاه قلم در اسلام
سوگند خداوند در قرآن به نام قلم، گویاترین شاهد بر شرافت و قداست آن است.
«ن وَ الْقَلَمِ وَ ما یَسْطُرُونَ؛ سوگند به قلم و آنچه نویسند.» در جایی که خداوند، صاحب هستی به آفریده ای از آفریده های خود قسم یاد می کند، بشر در چه جایگاهی می تواند از ارج و منزلت آن سخن براند. در نخستین ارتباط وحیانی رسول خدا (ص) با مبدأ هستی در غار حرا، سخن از قلم به میان می آید، تا جایی که خداوند «الَّذی عَلَّمَ بِالْقَلَمِ؛ آن که با قلم آموخت.» خود را این گونه معرفی می کند:
می توان توجه و اهتمام عملی به نوشتن را از متن سیره بزرگان مذهبی دریافت. این قدرشناسی به حدی بود که گاه موجب آزادی اسیران کفار می گشت. در صدر اسلام، پس از پایان برخی جنگ ها، پیامبر دستور می فرمود: اسیرانی که به ده نفر از مسلمانان خواندن و نوشتن بیاموزند، آزاد شوند. این عمل در جامعه محروم از تمدن آن دوره، زیباترین و مؤثرترین پیام برای ارج نهادن به جایگاه قلم و علم بوده و هست.
امتیازهای قلم
قلم سه امتیاز دارد :
* باقی بودن
سخن فرار می کند و نوشته باقی است. امیر مؤمنان علی (ع )، می فرماید: «دانش را با نوشتن در بند کنید تا باقی بماند و از کفتان نرود.»
*دقیق بودن:
بیان و سخن معمولاً دقیق نیست. اگر قرار بود کتابی که هزار سال پیش نوشته شده، زبانی به ما می رسید و در جایی نوشته نمی شد، هیچ گاه به طور دقیق به ما نمی رسید و در واقع ما کتاب دیگری را پیش روی خود می دیدیم.
*عمیق بودن:
مطالب نوشته عمیق و فکر شده است؛ درحالی که به طور معمول سخنان، بدون تأمل گفته می شود وکم محتواست. نویسندگان گاه یک ساعت فکر می کنند و یک خط می نویسند، ولی در سخن نمی توان آن دقت را رعایت کرد.
روز قلم، بهانه ای برای آموختن زندگی و ارزش های نهفته در دل آن است، تا این روز را ارزشمند بدانیم و هر آنچه را که به قلم و نوشتن مربوط می شود، والاتر و مقدس تر از هر پدیده دیگری در دنیا بشماریم.
مبارک بادا روز قلم بر نویسندگان، ویراستاران، مترجمان و آنان، که بسیار می بینند و می خوانند و بسیار می فهمند.
این مطلب بدون برچسب می باشد.
- دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط تیم مدیریت در وب منتشر خواهد شد.
- پیام هایی که حاوی تهمت یا افترا باشد منتشر نخواهد شد.
- پیام هایی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط باشد منتشر نخواهد شد.