گیلبرتو تئودورو وزیر دفاع فیلیپین شنبه گذشته اظهار کرد که از زمان روی کار آمدن دولت فعلی فیلیپین در سال ۲۰۲۲، وزارت دفاع این کشور از وجود هیچ توافقی با چین برسر دریای جنوبی با خبر نبوده و به چنین توافقی نیز با چین نرسیده است. به این ترتیب، بار دیگر یک مقام فیلیپینی «توافق شرافتمندانه» کشور خود با چین بر سر مساله «رن‌آی جیائو» (جزیره سخره ای رن‌آی) در دریای جنوبی چین را رد می کند. پیش از این، مقامات دیگری از جمله فردیناند مارکوس جونیور رئیس‌جمهور فیلیپین و ادواردو آنیو مشاور امنیت ملی آن کشور اظهاراتی مشابه را بیان کرده بودند.

کنار گذاشتن معیارهای اخلاقی و نادیده گرفتن حقایق عینی و وعده‌شکنی نیز برای فیلیپین سخت خواهد بود. اما این «توافق شرافتمندانه» بین چین و فیلیپین و «قول شرف» که فیلیپین به چین داده چیست، در مورد چه موضوعی بوده و چه فوایدی دارد؟ با مرور کوتاهی بر تاریخ، این موضوع می تواند روشنتر شود.

«رن‌آی جیائو» (جزیره سخره ای رن‌آی) یک جزیره خالی از سکنه در جزایر «نان شا» متعلق به چین است. در ماده پنج «بیانیه عملیات طرف‌ها در دریای جنوبی چین» که به امضای چین و کشورهای آسه آن از جمله فیلیپین رسیده است، به روشنی قید شده که جزایر یا جزایر سخره ای بدون سکنه در جزایر جنوبی چین باید در همان حالت «خالی از سکونت و بدون امکانات» حفظ شوند. با این حال، در روز نهم ماه می سال ۱۹۹۹، کشتی جنگی فیلیپین به نام «سیرا مادره» به بهانه «به گل نشستن» در «رن‌آی جیائو» لنگر انداخت و تا امروز نیز هنوز آنجاست. پس از اعتراضات چین به این موضوع، فیلیپین بارها قول داده که این کشتی جنگی را از «رن‌آی جیائو» خارج می کند و مدعی شده که نخستین کشور نقض کننده «بیانیه عملیات طرف‌ها در دریای جنوبی چین» نخواهد بود اما با گذشت ۲۵ سال این کشتی فیلیپینی هنوز روی ساحل «رن‌آی» باقی مانده است.

در دوره ریاست جمهوری رودریگو دوترته، به منظور تثبیت اوضاع دریای جنوبی چین، دو کشور در مورد موضوع «رن‌آی جیائو» به یک «توافق شرافتمندانه» رسیدند. فیلیپین تعهد داد که دیگر مصالح ساختمانی را به کشتی سیرا مادره در «رن‌آی جیائو» منتقل نخواهد کرد و چین نیز گفت که بر اساس ملاحظات بشردوستانه، تدابیری ویژه را‌ در قابل ارسال ملزومت روزمره به این کشتی مد نظر می گیرد.

این «توافق شرافتمندانه» یک سند محرمانه نبوده و در عین حال ربطی به موضع طرفین درباره حاکمیت بر «رن‌آی جیائو» نیز نداشته است. دقیقاً به دلیل وجود همین توافق بود که چین و فیلیپین توانستند ضمن کنار گذاشتن اختلافات و جلوگیری از مداخلات خارجی، روابط دوجانبه را از بن بست خارج کنند. فیلیپین نیز بار دیگر فرصت پیدا کرد تا با متمرکز کردن انرژی خود بر پیشرفت اقتصادی کشور، برنامه‌های توسعه زیرساخت های خود را آغاز کند.

پس از روی کار آمدن دولت فعلی فیلیپین در ژوئن ۲۰۲۲، تا اوایل فوریه ۲۰۲۳، دو کشور همچنان به این توافقنامه پایبند بودند. به علاوه، چین بارها در مورد این مساله با مقامات بلندپایه فیلیپین ارتباط برقرار کرد و در سال ۲۰۲۳ از نماینده ویژه رئیس جمهور فیلیپین دعوت شد تا برای مذاکره در مورد مدیریت و کنترل اوضاع در «رن‌آی جیائو»و رسیدن به یک تفاهم به چین سفر کند. در ابتدای سال جاری، چین همچنان مذاکرات دیپلماتیک متعدد با فیلیپین انجام داده و با فیلیپین برای تعیین «الگوی جدید ارسال ملزومات» به کشتی فوق رایزنی کرده اما، این تفاهمات و تدابیر جدید پس از یک بار اجرا، به طور یکجانبه توسط فیلیپین کنار گذاشته شد.

از این رو، بسیار واضح است که ادعای بی خبری مقامات ارشد فیلیپین از «توافق شرافتمندانه» بین دولت قبلی آن کشور با دولت چین کاملاً دروغ است و آنها فقط وانمود می کنند که از آن توافق خبر ندارند. رد شدن وجود این توافق توسط فیلیپین دو نکته را مشخص کرده است: یک، دولت فیلیپین تعهدناپذیر است؛ دو، اختلال تصمیم‌گیری سیاسی در فیلیپین به حالت مداوم در سیاست خارجی این کشور تبدیل شده است.

بنابراین این سوال مطرح می شود که چرا دولت فعلی فیلیپین هر از چند گاهی با ارسال مصالح ساختمانی به کشتی جنگی خود که به طور غیرقانونی در جزیره سخره ای رن‌آی لنگر انداخته، همچنان به عهدشکنی ادامه می دهد؟ این موضوع دو دلیل دارد: یک، وضعیت فیزیکی کشتی مذکور دیگر خوش بینانه نیست و فیلیپین برای حفظ آن، آغاز به ماجراجویی و عهدشکنی کرده است؛ دو، با توجه به آنکه آمریکا چین را به عنوان «بزرگترین رقیب استراتژیک» خود می داند، فیلیپین هم تلاش می کند تا با استفاده از این فرصت و قدرت آمریکا، کشتی مذکور را مرمت و استوار نگه دارد تا اشغال دائمی «رن‌آی جیائو» برایش محقق شود و به همین دلیل حتی فیلیپین تبدیل شدن به مهره ای در دست آمریکا را نیز تحمل می‌کند.