ساعت طول می‌کشد تا با خودرو از بخش «رواچیانگ» در «منطقه خودمختار اویغور شین جیانگ» (شمال غربی چین) به مرکز منطقه حفاظت شده ملی کوهستان «آلتون» برسید. هوا رقیق و جاده‌ها چالش برانگیز هستند و شمار اندکی از مردم به «سرزمین مخفی کوه‌های کون‌لون» می‌روند.

به سمت شرق که ادامه دهید، بزهای کوهی تبتی در مرتعی وسیع پراکنده شده‌اند. آنها بر خلاف الاغ‌ها وقتی خودرویی عبور می‌کند، می‌ایستند، سر و گوششان را بالا می‌گیرند و حواستان به خطر احتمالی هست.

منطقه حفاظت شده آلتون در دل کوه‌های کون‌لون شرقی قرار دارد که یک اکوسیستم بیابان فلاتی متمایز به شمار می‌رود. این منطقه در سال ۱۹۸۳ راه‌اندازی شد و دو سال بعد جایگاه ملی در سطح ملی دست یافت.

این منطقه حفاظت شده به شکل گسترد‌ه‌ای به عنوان یک «بانک ژنتیکی فلات» شناخته می‌شود و میزبان بیش از ۳۰۰ گونه حیوانات وحشی و بیش از ۳۸۰ گونه گیاهی است. جمعیت کلی بزهای کوهی تبتی، گاومیش‌های وحشی و الاغ‌های وحشی تبتی به بیش از ۱۲۷ هزار رأس افزایش یافته که یک افزایش ۶۳٫۲ درصدی طی ۲۰ سال را نشان می‌دهد.

گیاهی موسوم به «Parnassia trinervis Drude» در سال ۲۰۲۱ برای نخستین بار در این منطقه حفاظت شده توسط یک تیم اکتشاف علمی شناسایی شد که به عنوان فشارسنج محیط زیست اکولوژیکی این فلات شناخته می‌شود.

«جانگ فاچی» پژوهشگر «موسسه زیست‌شناسی فلات شمال شرق» که زیر نظر «آکادمی علوم چین» فعالیت می‌کند، گفت: قبلا این گیاه در چین فقط در مناطق مشخصی از فلات چینگ‌های-تبت کشف شده بود. شناسایی آن در منطقه حفاظت شده آلتون نشان می‌دهد که محیط زیست اکولوژیکی محلی در حال نشان دادن یک تحول مثبت است.

منطقه آبی درون این منطقه حفاظت شده نیز به طور مداوم در حال گسترش است. دریاچه «آیاکومو» که بزرگترین دریاچه شور در این منطقه حفاظت شده به حساب می‌آید شاهد بیش از ۶۰ درصد افزایش در مساحت آب آن طی ۳۰ سال گذشته بود و بیش از ۵۰۰ کیلومتر مربع توسعه یافته است.

به گفته «جانگ شنگ‌فا» سرپرست یکی از ایستگاه‌های نگهبانی، این منطقه حفاظت شده با بیش از ۲۰ سازمان پژوهشی و موسسه داخلی و بین‌المللی به منظور انجام بیش از ۵۰ پروژه تحقیقاتی همکاری کرده است. آنها همچنین سه سفر علمی جامع انجام داده و داده‌های نظارتی را در خصوص روند بازسازی اکوسیستم، تغییرات در جمعیت حیوانات و نوسانات پوشش گیاهی جمع‌آوری کرده‌اند.

حیات وحش ساکنان اصلی این منطقه حفاظت شده هستند و دولت شهر «چیمانتاگ» و ایستگاه‌های نگهبانی تنها سکونتگاه‌های انسانی آن به حساب می‌آیند. با این حال، در گذشته همیشه اینطور نبود، زیرا محیط زیست اکولوژیکی زمانی توسط گله‌های گوسفند تهدید می‌شد.

دولت محلی طی یک دهه گذشته تصمیم به اجرای سیاست‌هایی از جمله بازگرداندن چراگاه به مراتع و تعطیل کردن شرکت‌های معدنی در منطقه حفاظت شده گرفت. در نتیجه، ۱۱۳ خانوار از چیمانتاگ به بخش رواچینگ منتقل شده و یک زندگی جدید و مدرن را آغاز کردند.

خانم «ملکای توردی» مدت‌های مدید است که در این منطقه دامداری کرده بود. پس از منتقل شدن به رواچینگ با کسب ۶۰ هزار یوان (۸۴۳۸ دلار) سود اکولوژیکی در سال، او احساس راحتی می‌کند.

این خانم ۶۲ ساله که از خرده‌کاری هم درآمد دارد، گفت: با گوسفندان کمتر این مرتع به طور طبیعی رشد می‌کند و ما نیز از زندگی بهتر و راحت‌تری لذت می‌بریم.

در میانه تلاش‌های جاری چین برای ساخت سیستم بزرگترین پارک ملی جهان، کارهای مرتبط برای ایجاد یک پارک ملی در منطقه کوه‌های کون‌لون در جریان است.

«وویون باتو» مدیر منطقه حفاظت شده آلتون معتقد است که این منطقه نقشی مهم در ایجاد پارک ملی ایفاء می‌کند.

وی گفت: منطقه حفاظت شده آلتون از فلات چینگ‌های-تبت تا حوضه «تاریم» کشیده شده که اختلاف ارتفاع عمودی آن بیش از سه هزار متر است. این سیستم اکولوژیکی گسترده و منحصر بفرد بسیار مشهود است.

«جانگ یوجون» مدیر مرکز پژوهش پارک ملی در «دانشگاه جنگلداری پکن» به منافع راه‌اندازی یک پارک ملی برای پرداختن به موضوع مدیریت پراکنده حفظ منابع و حفاظت از اصالت اکوسیستم تا حد ممکن اشاره کرد.

کوه‌های کون‌لون که زیستگاه‌های طبیعی متنوعی مانند منطقه «دریاچه خرگوش» را پوشش می‌دهد، به عنوان محل تولد بز کوهی تبتی عمل می‌کند و از این ابتکار سود می‌برد.