امروز : یکشنبه, ۳۰ اردیبهشت , ۱۴۰۳
- در مأموریت ناوگروه ۸۶ به تمامی نبوغ علمی دست یافتیم
- ششمین دوره مجلس خبرگان اول خرداد آغاز میشود/ افتتاحیه مجلس دوازدهم؛ هفتم خرداد
- همایش ماموریت ویژه با حضور امیر دریادار ایرانی برگزار شد
- پیام تبریک به دکتر آریائی نژاد؛ منتخب مردم شهرستان ملایر
- مرور طرحها و قوانین مصوب مجلس یازدهم در فرصت باقیمانده
- اعلام نتیجه نهایی انتخابات مجلس در تهران
دهم بهمن جشن سَده؛ میراث فرهنگی ناملموس ایران
جشن سده یا جشن پیدایش آتش، در سال ۱۳۹۱ در فهرست میراث معنوی ایران و در بهمن ۱۳۹۸ در فهرست میراث فرهنگی ناملموس ایران ثبت شد. جشن سَده از جشنهای ایرانی است که در آغاز شامگاه ۱۰ بهمن برگزار میشود.این جشن هزاران سال قدمت دارد و از کهنترین جشنهای ایرانی (حتی قدیمیتر از نوروز) بهشمار […]
جشن سده یا جشن پیدایش آتش، در سال ۱۳۹۱ در فهرست میراث معنوی ایران و در بهمن ۱۳۹۸ در فهرست میراث فرهنگی ناملموس ایران ثبت شد.
جشن سَده از جشنهای ایرانی است که در آغاز شامگاه ۱۰ بهمن برگزار میشود.این جشن هزاران سال قدمت دارد و از کهنترین جشنهای ایرانی (حتی قدیمیتر از نوروز) بهشمار میرود.این جشن، جشن پیدایش آتش در نظر گرفته میشود.
جشن سده کرمان در تاریخ ۲۸ آذر ۱۳۸۸ به شماره «۴۰» در فهرست میراث فرهنگی ناملموس ثبت گردید. این جشن در سال ۱۳۹۱ در فهرست میراث معنوی ایران و در بهمن ۱۳۹۸ در فهرست میراث فرهنگی ناملموس ایران ثبت شد. جشن سده به عنوان بیستوچهارمین عنصر میراث فرهنگی ناملموس ایران، در هجدهمین نشست کمیته بینالدولی پاسداری از میراثفرهنگی ناملموس یونسکو در کاسان، بوتسوانا ثبت شد؛ این ثبت با مشارکت کشور تاجیکستان تهیه و تدوین شدهاست.
و اما در خصوص جشن سده با استناد بر شاهنامهٔ فردوسی، پیشینهٔ این جشن به دوران هوشنگشاه، از دومین شاهان پیشدادی، بازمیگردد. آمدهاست که هوشنگشاه به هنگام شکار، چون مار دراز سیاهرنگی را میبیند، به سوی آن سنگی پرتاب میکند که از برخورد این سنگ به سنگ دیگر، جرقهای شکل میگیرد و بوته خشکی آتش میگیرد که آنجا بوده است.
برآمد به سنگ گران سنگ خرد هم آن و هم این سنگ گردید خرد
فروغی پدید آمد از هر دو سنگ دل سنگ گشت از فروغ آذرنگ
جهاندار پیش جهان آفرین نیایش همی کرد و خواند آفرین
که اورا فروغی چنین هدیه داد همین آتش آن گاه قبله نهاد
یکی جشن کرد آنشب و باده خورد سده نام آن جشن فرخنده
ایرانیان از آن هنگام به بعد از آن آتش پاسداری میکنند. سَده در میان زرتشتیان با روشن کردن آتش برگزار میشود و به نیایش میپردازند.
دانشمندان نام سده را گرفتهشده از صد میدانند؛ ابوریحان بیرونی مینویسد: «سده گویند یعنی صد و آن یادگار اردشیر بابکان است و در علت و سبب این جشن گفتهاند که هرگاه روزها و شبها را جداگانه بشمارند، میان آن و آخر سال عدد صد بهدست میآید و برخی گویند علت این است که در این روز زادگان کیومرث -پدر نخستین- درست صدتن شدند و یکی از خود را بر همه پادشاه گردانیدند و برخی برآنند که در این روز فرزندان مشی و مشیانه به صد رسیدند و نیز آمده «شمار فرزندان آدم ابوالبشر در این روز به صد رسید.»
نظر دیگر اینکه سده معروف، صدمین روز زمستان است؛ از ابتدای زمستان (۱ آبان تا ۱۰ بهمن) که جشن سده است صد روز، و از ۱۰ بهمن تا نوروز و اول بهار ۵۰ شب بودهاست؛ و به علت اینکه از این روز به بعد انسان به آتش دست پیدا کردهاست شب هم مانند روز روشن و گرم و زنده است شبها هم شمرده میشوند.
یکی دیگر از دلایل گرامیداشت این شب این است که ایرانیان دو ماه میانی زمستان را (دی و بهمن) بسیار سخت و هنگام نیرومند گشتن اهریمن میدانستند و برای پایان یافتن این دوماه نیایشهای ویژهای برگزار میکردند؛ از شب چله که چله بزرگ نیز نامیده میشد و در آن مهر برای مبارزه با اهریمن دوباره زاده شده بود تا شب دهم بهمن ماه که جشن سده و چله کوچک نامیده میشد برابر ۴۰ روز است؛ و به سبب اینکه آتش (مظهر گرما و نور و زندگی) در روز سده کشف شده بود و وسیله دیگری برای مبارزه با اهریمن و بنا بر آیین باعث روشنایی شب مانند روز شد. از شب چله کوچک تا اول اسفند ۲۰ شبانه روز است.
یکی از نشانههای پیوند این دو پدیده مراسمی است که در بین عشایر سیرجان و بافت برگزار میشود:
شب دهم بهمن آتش بزرگی بنام آتش جشن سده، با چهل شاخه از درختان هرس شده که نشان چهل روز «چله بزرگ» است در میدان ده برمیافروزند و میخوانند:
سده سده دهقانی/ چهل کنده سوزانی/ هنوز گویی زمستانی ماندگاری
سده در فرهنگ ایرانی بسیار مرهون اقوام گوناگون ایرانی است؛ کرمان، در هشتاد سال گذشته مهد برگزاری سده بودهاست و همه ساله باشکوهترین جشن سده نیز در آن جا توسط همه مردم برگزار میشود؛ در سالهای پس از انقلاب اسلامی، زرتشتیان این جشن را با روشهای تازهای که سابقه تاریخی ندارد، برپا میکنند.
آیین برپایی جشن سده
در شامگاه دهمین روز یا مهر روز از بهمن ماه، با افروختن هیزمی که مردمان، از روزهای پیشین در مرکز شهر یا آبادی یا بر بلندی کوهستان گرد آوردهاند، این جشن آغاز میشود. در اشارات تاریخی این جشن همیشه به شکل دستهجمعی و با گردهمایی همه مردمان شهر و محله و روستا در یکجا و با برپایی یک آتش بزرگ برگزار میشدهاست؛ مردمان در گردآوردن هیزم با یکدیگر مشارکت میکنند و بدین ترتیب جشن سده، جشن همکاری و همبستگی مردمان است.
زرتشتیان استانهای کرمان، یزد، فارس و دیگر استانها از دیرباز این جشن را برگزار میکردهاند؛ امروزه بجز این شهرها در روستاهای اطراف میبد و اردکان، بافق، بردسکن، طبس (روستای پیرحاجات و کلشانه) و در سرایان (روستای دوحصاران) و حتی در برخی کشورهای خارجی مانند سوئد، آمریکا و استرالیا ایرانیان با گردآمدن در یک نقطه از شهر یا روستا در کنار هم آتشی بسیار بزرگ میافروزند و به نیایشخوانی و سرودخوانی و پایکوبی میپردازند.
ناگفته نمان که، کرمانیها این جشن را باشکوهتر از مناطق دیگر برگزار میکنند؛ هنوز هم در کرمان رسم است که کشاورزان از خاکستر آتش بر زمین هایشان میپاشند، زیرا عقیده دارند که خاکستر آتش سده به زمین برکت میدهد.»
«در گذشتههای نه چندان دور این مراسم در پشتبامها برگزار میشد؛ این جشن جمعی و همگانی است؛ هیچگاه این مراسم پنهانی و در خفا انجام نمیشده و همواره با حضور تعداد زیادی از مردم در بیابانها و دشتها برپا میشدهاست؛ هنوز هم در کرمان در روز جشن سده، مدارس را تعطیل میکنند.»
به رغم گذشت هزاران سال از برگزاری نخستین سده، امروزه تغییرات محسوسی در برگزاری این جشن بهوجود نیامدهاست
اهمیت حفظ این میراث معنوی ناملموس
این جشن به یاد آورنده اهمیت نور، آتش و انرژی است. نوری که از خداوند جداست و از خداوند جدا هم نیست چنانکه از کتابها و اسناد تاریخی برمیآید جشن سده جنبه دینی نداشته و تمام داستانهای مربوط به آن غیردینی است و بیشتر جشنی کهن و ملی بهشمار میآید و وارث حقیقی جشن سده نه تنها ایرانیان و آریاییها بلکه میراثی است که به بسیاری از کشورهای همسایه ایران نیز راه یافت.
سد به سده، سی به گله پنجاه به نوروز
این مطلب بدون برچسب می باشد.
- دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط تیم مدیریت در وب منتشر خواهد شد.
- پیام هایی که حاوی تهمت یا افترا باشد منتشر نخواهد شد.
- پیام هایی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط باشد منتشر نخواهد شد.