نشست وزرای خارجه بریکس ۲۰۲۳ از یکم ژوئن (۱۱ خرداد) در آفریقای جنوبی آغاز به کار کرد و دوم ژونن با نشست «دوستان بریکس» دنبال می‌شود. در نشست دوستان بریکس ۱۵ وزیر خارجه از دیگر کشورهای آفریقایی و جنوب جهان شرکت می‌کنند. بر اساس گزارش‌ها، ۱۳ کشور به شکل رسمی برای پیوستن به سازوکار همکاری بریکس درخواست ارائه کرده‌اند و در عین حال ۶ کشور دیگر تمایل خود را از طریق کانال‌های غیررسمی ابراز داشته‌اند. ایران و عربستان سعودی درخواست عضویت در بریکس را ارائه کرده‌اند.

کشورهای دیگری که تمایل خود را به عضویت ابراز نموده‌اند عبارتند از آرژانتین، امارات متحده عربی، الجزایر، مصر، بحرین و اندونزی و همچنین دو کشور واقع در شرق آفریقا و یک کشور غرب آفریقا. اما سوال اینجاست که توسعه همکاری بریکس ضروری است؟ اهمیت اصل چندقطبی سازی که در سازوکار همکاری بریکس بر آن تاکید می‌شود، چیست؟

همانطور که می‌دانیم، کشورهای بریکس متعهد به ایجاد یک شراکت نزدیکتر، جامع‌تر و قدرتمندتر تحت اصول باز بودن، شفافیت،‌ همبستگی، همکاری عمیق‌تر و توسعه مشترک هستند و روح بریکس به معنای باز بودن، جامعیت و همکاری برد-برد است.

این به معنای آن است که یک سازوکاری همکاری توسعه یافته بریکس این هدف را تقویت خواهد کرد و نه فقط به سود اعضای آن است بلکه به کل جهان نیز نفع می‌رساند.

با توجه به لزوم توسعه سازوکار همکاری بریکس، ذکر دو نکته زیر ضروری به نظر می‌رسد:

اول، ما می‌توانیم به یکدیگر در مقیاسی گسترده‌تر کمک کنیم و مشکلات را به روشی هماهنگ‌شده به منظور ارائه کمک‌های بیشتر به توسعه کشورها، مناطق و به طور کلی جهان حل کنیم.

در حال حاضر کشورهای بریکس معادل ۲۶٫۷ درصد کل مساحت جهان و حدود ۴۲ درصد جمعیت دنیا را به خود اختصاص داده‌اند. اگر کشورهای بیشتری همانطور که در بالا به آنها اشاره شد به بریکس ملحق شوند، هم قلمرو و هم جمعیت بریکس از ۵۰ درصد کل جهان فراتر خواهد رفت.

پس امکان پذیر است که یک نهاد همکاری به این بزرگی نقشی قابل توجه در ارتقاء توسعه اقتصادی اعضا و مناطق آن ایفاء کند.

دوم، این سازوکار می‌تواند توان پرداختن جمعی به چالش‌ها را تقویت کند و یک توازن برای مقابله با سیاست‌های تبعیض‌آمیز برخی کشورها ایجاد کند. اگر گروه ۷ سکویی برای همکاری میان کشورهای توسعه یافته است، بریکس سکویی برای همکاری میان کشورهای نوظهور و در حال توسعه محسوب می‌شود به گونه‌ای که از ترکیب و اعضای آن کاملا قابل مشاهده است.

برخی کشورهای توسعه یافته اغلب فقط در قبال مشکلات کشورهای در حال توسعه حرف می‌زنند بدون اینکه اقدامی عملی انجام دهند، سیاست‌های تبعیض‌آمیز در قبال برخی کشورهای در حال توسعه به کار می‌بندند و حتی ‌ کشورهایی که در کنار آنها نایستند را تحریم می‌کنند.

گسترش کشورهای بریکس به ارتقاء همبستگی، همکاری و منافع متقابل تحت چارچوب بریکس می‌انجامد، همکاری جنوب-جنوب را به پیش می‌برد، استقلال راهبردی اقتصادی و امنیتی را بهتر محقق می‌کند و در خدمت منافع کشورهای توسعه یافته خواهد بود.

اهمیت توسعه کشورهای بریکس به طور عمده در دو نکته زیر به آن اشاره می‌شود:

اول، این امر می‌تواند به مخالفت با هژمونی و ترویج جهان چند قطبی کمک کند. شدت و پیچیدگی وضعیت کنونی جهان تا حد زیادی به دلیل پایبندی برخی کشورهای بزرگ به ذهنیت جنگ سرد و روش‌های هژمونیک است. کشورهای بریکس حامی چندجانبه‌گرایی و حامی پیشبرد جهان به سوی چند قطبیت، هستند.

این روح همکاری یک نیروی ضد هژمونی قدرتمند ایجاد خواهد کرد، به دیدگاه یک جهان چند قطبی برای اکثریت کشورها پایبند می‌ماند و تلاش‌های موثر بیشتری برای رسیدن به این هدف انجام می‌دهد.

دوم، به نفع حکمرانی جهانی است تا مقابل برخی کشورهای توسعه‌یافته بایستد و اجازه ندهد مستبدانه نظم بین‌الملل را تضعیف کنند. طی سال‌های اخیر، برخی کشورهای توسعه‌یافته وقتی صحبت از حکمرانی جهانی می‌شود اغلب از «نظم مبتنی بر قوانین» حرف می‌زنند و اتهامات بی‌اساسی علیه کشورهای در حال توسعه از جمله اعضای بریکس مطرح می‌کنند. بنا بر این، شکی نیست که اتحاد و رشد کشورهای بریکس نیرویی عظیم برای ساخت سیستم جهانی چابک‌تر، موثرتر، کارآمدتر، جامع‌تر و مسئول‌تر فراهم خواهد کرد و باعث می‌شود صدای آن در حوزه تقویت و بهبود حکمرانی جهانی شنیده شود.

سوم، توسعه کشورهای بریکس نقشی سازنده در پرداختن به امنیت سنتی و غیرسنتی و ساخت یک جهان امن‌تر ایفاء می‌کند. برخی مسائل امنیتی سنتی و غیرسنتی به شکل جدی تاثیر منفی گذاشته و برخی کشورهای در حال توسعه را به دردسر انداخته است. کشورهای بریکس به عنوان مجموعه‌ای در کنار هم از کشورهای در حال توسعه می‌توانند منابع خود را به اشتراک گذارند و مسائل مرتبط را از طریق هماهنگیِ مبتنی بر همبستگی و همکاری بهتر حل کنند. بنا بر این می‌توانند نقشی سازنده در ساخت امنیت منطقه‌ای و جهانی باثبات‌تر ایفاء کنند.

روی هم رفته، در شرایط کنونی پیچیده، ملتهب و نامطمئن بین‌الملل، رشد کشورهای بریکس به عنوان یک نیروی پیش برنده برای ایجاد سیاست و اقتصاد بین‌المللی متوازن‌تر و جهانی امن‌تر و مرفه‌تر، ارزشی فراتر از انتظار دارد.